يک کارشناس ارشد محيط زيست که اين روزها در منطقه جيرفت کرمان مطالعه خرس هاي سياه را در دست دارد، در اين باره به خبرنگار مهر گفت: دربلوچستان پاکستان نزديک به 300 قلاده از اين خرس سياه زندگي مي کند در حالي که هنوز از سوي مسئولان در کشور ما مطالعه اي انجام نشده است.

مهدي سهيمي با انتقاد از برآورد نشدن آمار و آطلاعات اين گونه جانوري و زيستگاه آن از سوي هيچ مرکزي در ايران افزود: فقدان اطلاعات علمي در اين زمينه باعث شده جوامع محلي نيز با مشکل مواجه شوند و به علت نداشتن آگاهي حيات باقي مانده اين خرس در حال انقراض را به خطر بياندازند.

اين کارشناس محيط زيست استفاده از رد پا و سرگين حيوان و ديگر شاخصه هاي برآورد تعداد خرسها را ابتدايي ترين راه سرشماري خرسها دانست و تاکيد کرد: خرسها در خطر انقراض هستند و به خاطر اينکه بخشي از منطقه بلوچستان در تهديد اشرار قرار دارد مطالعه در اين زمينه انجام نمي شود. اما در کرمان و هرمزگان که زيستگاههاي ديگر اين خرس در ايران هستند نيز مطالعه اي انجام نشده و تلاش ما در جيرفت کرمان اولين مطالعه در اين حوزه است و همين مساله کار را دشوار کرده است.

سهيمي با اشاره به تلفات اين خرس در کشور گفت: چون آماري در اين زمينه وجود ندارد نمي توانيم حدس بزنيم چه تعداد خرس تاکنون از بين رفته يا زنده اند و اين مسئله باعث مي شود که نتوانيم امکانات و تسهيلات براي رعايت اصول ابتدايي حيات اين گونه جانوري را فراهم کنيم. مثلا 30 سال است اين حيوان به شکلهاي مختلف شکار مي شود و در صنعت دارويي کاربرد داشته است، به مزارع و باغها در جاههاي مختلف هجوم برده و مورد حمله قرار گرفته و حتي در تصادفات رانندگي و ديگر حوادث از بين رفته ولي کسي صدايش در نيامده است.

اين محقق حوزه حيات وحش، فعاليت خرس هاي سياه در منطقه جيرفت استان کرمان را به علت بارش باران ارديبهشت امسال اعلام کرد و گفت: 10 دوربين عکسبرداري براي شکار صحنه هاي مختلف از زندگي و رفتارهاي اين حيوان در 6 غار منطقه کارگذاشته ايم که هر ماه يک بار تصاوير آنها چک خواهد شد و با اين کار جمعيت و شيوه زيست و زيستگاه آنان را تخمين خواهيم زد.


مهدي سهيمي شروع فعاليت و مطالعه رفتارخرس هاي سياه منطقه را خرداد سال گذشته عنوان و اضافه کرد: اين برنامه تا آذر ماه امسال طول خواهد کشيد و اين تنها بررسيهاي اوليه را براي ما فراهم خواهد کرد، اما اين منطقه نياز شديدي به گروه هاي تخصصي براي توجيح و هدايت جوامع محلي دارد تا بيشتر از اين خرس سياه با خطر عدم حمايت از سيو مردم مواجه نشود و مردم متوجه شوند که اين جانوران حيات انان را تهديد نمي کنند.

به عقيده اين فعال حيات وحش، سرنوشت يوزپلنگ ايراني در انتظار خرس سياه است ولي در اين مطالعه تلاش دارند رفتارهاف تراکم جمعيتي، رژيم غذايي و رفتارهاي تعارض آميز با انسانها را در اين حيوانات شناسايي کنند.

 همچنين دکتر اسماعيل کهرم با اشاره به آسيبهاي وارده به بچه خرسها در منطقه سيستان و بلوچستان گفت: توله خرسها چون از درختهاي خرما بالا مي روند و گاهي مزارع را به هم مي ريزند، مورد هجوم کشاورزان منطقه قرار مي گيرند و حياتشان به خطر مي افتد ولي کوههاي دست نخورده و بکري در اين منطقه هست که مکان امني براي خرسهاي سياه است.

اين متخصص محيط زيست با انتقاد از ارايه آمارهاي غير استاندارد در مورد اين گونه جانوري تاکيد کرد: اينکه 50 قلاده خرس در منطقه مانده است يا نه آمار صحيحي نيست و اگر اين امار صحيح است چرا منتشر نمي شود که علاقمندان و متخصصان از اين مساله مطلع باشند، اين آمارها منبع علمي ندارند و جامعه بايد به سمت علمي شدن پيش برود.

خرسهاي بومي ايران دو گونه هستند که خرس قهوه اي و سياه  در منطقه زندگي مي کنند. خرس سياه بسيار منزوي و البته خيلي زيباست، وسط سينه اش علامت  V با رنگ سفيد نقش بسته که باعث شناسايي راحت اين حيوان مي شود و اين گونه جانوري از منطقه جنوب شرق ايران بالاتر نمي آيد و زيستگاهش در اين منطقه و بلوچستان پاکستان است اما خرس قهوه اي در برخي مناطق شمال و کوههاي زاگرس زندگي مي کند.

بدن اين خرس پوشيده از موهاي بلند و سياه است و بيشتر اوقات از گياهان تغذيه مي کند و در اين بين علاقه زيادي به خرما دارد. همين موضوع باعث شده است که، هنگامي که بچه خرسها روي درختان نخل مشغول خوردن خرما هستند، توسط اهالي منطقه دستگير و يا غالباً از زيستگاهشان دور شوند.

خرس سياه دندانهايي با نيش بلند و مخروطي دارد که براي گرفتن طعمه از آنها استفاده مي کند و دندان‌هاي آسيا داراي لبه تيز و برنده است که در خوردن گوشت به او کمک مي کند، آخرين دندان پيش‌ کيسا در فک بالا و اولين دندان آسيا در فک پايين رشد بيشتري داشته و لبه‌هاي تيز و برنده دارد که لبه‌هاي گوشت ‌بر هستند و براي اينکه گوشت خواران بتوانند در دوران بارداري هم غذاي خود را از طريق شکار به‌دست آورند، دوران بارداري‌شان کوتاه شده و نوزادان آنها با چشمان بسته به ‌دنيا مي‌آيند و جمعت گوشت‌خوران همواره در مقايسه با جمعيت طعمه يا شکار پايين‌تر است.

‌خرس سياه در تقسيمات Iucn جزو گونه‌هاي در معرض انقراض قرار گرفته است از نظر جثه نسبت به خرس قهوه‌اي کوچک‌تر است و اندازه آن به تناسب فصل سال و نوع تغذيه بين 6/1 - 30/1 سانتي‌متر و وزن آن نيز تا 200 کيلوگرم مي‌رسد. اندازه دم حيوان 10 - 8 سانتي‌متر است، گوشها نسبتاً بزرگ و لوله‌اي شکل با انتهاي گرد در دو پهلوي سر قرار دارد.
اندازه دستها و پاها کوتاه بوده که به 5 انگلشت با ناخن‌هاي تيز و قوس‌دار ختم مي‌شود و حيوان را در بالا رفتن از درخت و صخره‌ها و کوه‌ها ياري مي‌کند. رنگ عمومي بدن سياه است و به‌جز در اطرف پوزه که روشن‌تر است، لکه‌اي سفيد رنگ V شکلي روي سينه که به‌طرف شانه کشيده شده وجود دارد.

خرس‌ها کف رو هستند و مي‌توانند مانند انسانها بر روي پاها بايستند و راه بروند که اين حالت بيشتر در زمان خشم و تهاجم ديده مي‌شود. چشمهاي کوچک داشته و حسي بينايي و شنوايي حيوان خوب نبوده ولي حس بويايي آن بسيار حساس و قوي است. رژيم غذايي همه چيز خواري داشته به همين دليل داندان‌ها پهن‌تر از ساير گوشت‌خواران است و به آساني مي‌توانند هسته ميوه مانند خرما را خرد کنند.

خرس‌ها داري خواب زمستانه بوده و به اين صورت که حيوان يک جاي امن و مطمئن را براي خواب انتخاب کرده و متابوليسم بدن خود را به حداقل رسانده بطوريکه ضربان قلب را تا 50 درصد کاهش مي‌دهد در اين زمان حيوان از ذخيره چربي بدن که معمولا زير پوست مي‌باشد استفاه مي‌کند. خرسهاي سياه حدودا 24 سال عمر مي‌کنند و مردم منطقه بلوچستان خرس سياه را بنام «مم» مي‌شناسند.

‌خرس سياه در سن 3 سالگي بالغ شده و آماده براي جفت‌گيري مي‌شود و در اواسط تابستان جفتگيري مي‌کند و دوران بارداري آنها حدود 8- 6 ماه به طول مي‌انجامد و در اواخر زمستان يعني پايان دوره خواب زمستاني، نوزادان کوچک با چشمان بسته به دنيا آمده و تا شروع فصل بهار از شير مادر تغذيه مي‌کنند و در فصل بهار به سرعت رشد کرده تا کمبود رشد فصل زمستان را جبران کند.